Heinrischstróós

Die Heinrichstraße

in der Bundesrepublik Deutschland, im kleinsten Flächenbundesland Saarland, im Landkreis Neunkirchen, in der Gemeinde Illingen, im Ortsteil Wustweiler, drittletzte Straße Richtung Dirmingen, 7°02´12´´,Geographische Länge, 49°24´2,4´´Nördliche Breite,

benannt nach dem Anwohner Heinrich Pink

genannt

„Pinkhennrich“

Aufgezeichnet von Alois Klees (2004)

Bewohner der Straße

Im verlängerten Bereich der Heinrichstraße waren schon frühe Siedlungsgebiete, durch Brandgrabfunde im Bereich Schachen und Schlafkopfseck, in der verlängerten Heinrichstraße, wurden 1992/93  keltische Brandgräber gefunden, die auf eine Zeitspanne von 100 Jahren um 50 vor Christus datiert wurden. Danach gibt es einen Siedlungsbereich am oberen Düsterbach der aus einem römischen Landhaus besteht. Man datiert, dieses Anwesen auf das 2. Jahrhundert nach Christus. Man geht davon aus, dass am oberen Düsterbach Kalk abgebaut wurde, was aus verschiedenen schriftlichen und tatsächlichen Relikten hervorgeht. Der Bereich zwischen Düsterbach und Seelbach gehörte zum Weilerhof der sich am Platz des heutigen Ärztehauses befand. Das Wiesengelände um die Bäche durfte von den Höfen von Hoster und Wustweiler mitbenutzt –werden. Der von älteren Leuten heute noch benutzte Name „Weiler Wies“ zeugt davon. Vor der Namensgebung „Heinrichstraße“ dürfte die Ortsbezeichnung „Weiler Wies“ ausschließlich benutzt worden sein. Bemerkenswert ist der Umstand, dass die Ortsgrenze, manchmal auch Herrschaftsgrenze, am Düsterbach lag. Es war zeitweise Weiler, Hoster und Wustweiler Bürgern untersagt, dieses Ausland zu betreten. Der Brennstoffmangel, weil die Gehöfte keinen eigenen Wald hatten, verleitete die Leute dazu sich im „Ausland“ mit Holz zu versorgen.

Die ersten Häuser an dem damaligen Feldweg dürften Ende des 19. Jahrhundert gebaut worden sein. Die neue Siedlung war weitab von dem Weiler-Hof. Das Haus, das sich gegenüber der Brücke zum Bahnhof befindet, also in der Lebacher Straße, nannte man Felde, weil dieses Haus schon bei der Erbauung weit ins Feld gebaut wurde.

 

In Wuschdwe-iler Platt

Erklärungen zur Aussprache und zur Schreibweise in diesem Schriftstück.

Vorab

Wustweiler liegt in dem Bereich der Sprachgrenze zwischen der rheinfränkischen und der moselfränkischen Mundart. Da die Bevölkerung durch ihre Arbeit und anderweitige Kontakte sowie Zuzügen aus anderen Ortschaften mit anderen Aussprachen und Ausdrücken in Berührung kam, haben sich verschiedene Aussprachen und Wörter je nach Familie eingebürgert.

Die Aussprache in diesem Schriftstück ist also nicht allgemeinverbindlich für den Ort bzw. für die Region.

Zur Aussprache  (Nur bei abweichender Aussprache gegenüber der Hochsprache.)

Den Saarländer erkennt man, auch wenn er Hochdeutsch spricht daran, dass er kein „t“ und kein „ch“ sprechen kann. Das „t“ wird zum „d“, das „ch“ wird zum „sch“, außer bei „ch“ wie bei Buch. In Wustweiler wird das „ei“ als einzelne Buchstaben ausgesprochen also „e-i“ wobei das „e“ wie „ä“ ausgesprochen wird. Das „e“ hat auch verschiedene Ausspracheformen, es gibt das „e“ wie bei „Erker“, geschrieben „ää“. Das „e“ wie bei „Hemd“ schreibe ich „ä“. Das „e“ ohne Bemerkung wird wie das „e“ im Auslaut von einem Wort (wie das französisch „e“) ausgesprochen. Zwei „ee“stehen für die „e“ wie bei Meer. Das „au“ wird  ebenfalls als einzelne Buchstaben ausgesprochen, wobei das „a“ zum „o“ wird. Z.B. wird Haus zum „ Hó-us“. Die Aussprache des „o“ unterscheidet sich bei manchen Wörtern ebenfalls von der Hochsprache. Wenn ich „ó“ schreibe  handelt es sich um einen Laut wie das „o“ bei „Orgel“.

Bei anderen Wörtern wird das „o“ wie bei „Hose“ ausgesprochen, entgegen der Hochsprache, dann schreibe ich „ò“.

 

Die Heinrischstróós

Med dääm Schre-iwe  dó well e-ich e Bild von da Stróós abgenn onn e Ennblick en ed „Bladd“ ó-us der Ze-it genn.

1946 órrer 1947 senn mir, dad heischt me-i Modder onn e-ich, von Bliese nó Wuschdwe-iler gezóh. Ebd mir omgezóh senn hórre mir em Hó-us von da Äldere von me-inem Stiefvadder e Besuch gemach. Dó kann e-ich me-isch  noch gudd draan erinnere. Sellmóls hann e-isch ed  eerschdmó die Heinrischstróós  gesien. Em iwwrie Dorf es dad nur die We-ilerwies genannd wór

Die Stróós wór dómóls e bässera Feldwäsch, ed wór e Schodderwäsch  ó-us Hardstänwagge med Hardstänsplidd. Wenn ma von unne roff komm eß, wór off da rechts Se-id nur e ó-usgeschebbder Grawe. Off da lings Se-id, wo die mehschde  He-iser gestann hann, wór sowe-id  wie–ed Hofgering  gang eß,  ó-us Blaschderstän e Renn geblaschderd. En die Renn eß dad ganze Wasser vomm Dach onn ó-usem Wasserstän gelaaf. Em Somma eß dad Wasser en däm Dääl wo kä Blaschderstän meh wóre, engesiggerd. Dad wór dann an der Stell e schwadz Brie die dann äärisch gestungg had. Dad wór e richdier Sabbsch.

 

Die He-iser enn da Stróós 

Off da rechts Se-id wóre nur e päär He-iser, ganz unne de Hiwwelsebb, (Josef Maas) dann eß ed Hó-us vom Pinkhennrich (Heinrich Pink) kómm. We-irer owwe  wóre Gärwasch (Anton Gerber) onn nochemól e Stigg owwedraan wór dad Hó-us vomm Bodderwelm (Wilhelm Schuhmacher) e bißje hennedraan, em Stänerood hodd de Schirraneggel (Nikolaus Schirra) e glän He-isje. Onn dann wór nur noch de Scherschel (Peter Scherchel) off da Kansel med se-iner Nodbehó-usung (Baragg)

Off da lings Se-id wóóre meh He-iser, dad eß aangang med Pingge, (Alois Pink) dad had glääwisch awwer noch zum Schoosi geheerd. Als neggschdes wóre E-isebe-ise (Johann Engel bzw. Josef Schäfer) owwedraan, we-irer owwedraan  wóre  Lingse (Maria Schorr). Dad neggschde  wóór  e Bo-ureho-us dad had ma Grämasch (Emil Krämer) genannd. Näwe  Grämasch wóre Possees (Posse) onn dann owwedraan wóre Lamberds (Nikolaus und Berta Jakob geb. Lambert) E Stigg we-irer wór dad Hó-us von Nannsches (Geschwister Krämer). So foffzisch Meder we-irer wóre Grerelisse (Fam. Maas und Dörr). Dónäwe wóre Brachmanns (Fam. Nikolaus Brachman) onn ann Brachmanns Hó-us aangebó-ut wór Brelle Hóus (Fam. Berta Brill u. Fam. Gerhard Brill). E bißje we-ira wór e Dobbelhó-us dó hann en da unnerschd Hälft Hansens (Fam. Peter Hansen) ón en da owwerschd Hälft de Fäännand (Ferdinand Friedrich) med da Familljie gewohnd. Henner däm  Dobbelhó-us wór ed Hó-us vom Schne-irer Sebb (Josef Schneider). E Stigg heher wie dad Dobbelhó-us hann mir dann gewohnt, dad Hó-us had ma Kiefasch órrer Lambadds (Fam. Rudolf und Margarethe Kiefer geb. Lambert) genannd. Mir wóre grad gé-eniwwer von Gärwasch. Owwedraan, noch e Stigg iwwer uuser Wies, wóre Bonde (Willhelm Bund und Martin Strauß). Dre-i Bó-ublätz owwedran hann Biehle gewohnd. (Fam. Edmund Biehl und Karl Schwarz), so ungefähr gé-eniwwer vom Bodderwelm. So foffzisch Meder heher wie Biehle wór e Hó-us dad hann mir Emmas genannd orrer ma had gesaad E-isebe-isehannes (Fam. Johann und Emma Engel). Onn dann wór nuhr noch än Hó-us owwedran dad wór de Engelssebb (Fam.Josef Schmidt). Off da Kanzel had sellemols noch kän Hó-us gestann.

Am Aanfang

Dad wóre also die He-iser onn jetz verzehle e-ich ó-uch wie dad dómóls wór wie e-ich no Wuschdwe-iler komm senn.

Wie e-ich nó Wuschdwe-iler komm benn wór e-ich ville-ichd vier Johr ald. Wie gesaad, wór e-ich ze-érscht mól dó fór se lue wo mir dann wohne kenne. Be-i Kiefasch em Hó-us hot noch e Famillije Dräher (Dreher) gewohnt, die senn dann ó-usgezoh onn hann dann, sovill wie e-ich me-ich erinnere kann, noch e Ze-itlang bei Brelle gewohnt.(E päär He-iser unnedraan)

Off da Annerse-id von uus wóre Gärwasch (Gerber), owwedraan, be-i Bonde  had ach e Famillie Stró-us (Strauß) em Owwergeschoss ihr behó-usung gehaad. E päär He-iser unnedraan, von uus ó-us gesien, wóre  jó Brelle (Brill). En däne genannde He-iser wóre e massing Kenner en me-inem alder med däne ma spille kond. Be-i Gärwasch wór dad ed Helene, de Kaal on ed Alwine , die hann noch meh Kenner gehaad, awwer die hann nemeh med uus gespilld. Be-i Stró-use wór de Viddus von me-inem Jóhrgang, de Reinold wór älder on ed Krisdine wór jinger. Be-i Brelle wór ed Beade, ed Erika, ed Ursel onn de Erisch.

Enn me-iner érscht Erinnerung eß be-i mir, mir wóre be-i da Tande von me-inem Stiefvadder, be-im Lamberts Berd off Besuch. Die hórre hennerm Hó-us ed Flessje (Düsterbach) begradischt an da Se-ire med We-ire so foffzisch Sandimeder hoch engefassd. Däne ihr Grondstigg eß bis off die anner Se-id an de nó-ue Wäsch  gang. Off da än onn da anner Se-id wore  stigger zwa-i Meder Wies. Wie e-ich dord wór, wór Sommer onn e  Hó-ufe Kenner hann en da Bach gebaad. Unner annerem wór aach ed Grerelisse Giddi, wo hó-ud enn Derminge wohnd, dó.

Die Heinrichstróós wór zemmlich am Dorfrand. Die Dorfgrenz eß diregt henner uusem Hó-us, dó wo dad Flessje eß, (Düsterbach) vórbe-i gang. Dó hinnedraan wór schon Derminge (Dirmingen). Dad hann e-ich dómóls awwer noch ned gewuschd.

Zwische da He-iser, wo e greeserer Abstand wór, hann an da Stróós noch Obstbäm gestann. Dad wór bestemmt noch e Iwwerble-ibsel aus der Ze-id wie dad alles noch e Feldwäsch wór.

Die He-iser senn , wie e-isch  menn, all so vonn 1900 biß vó-rem 2. Weldgriesch gebó-ud wór. Dad greeschte Hó-us wór dad vomm Hiwwelsebb, der wór Bó-uer, dad nobelschde Wohnhó-us wór dad vomm Pinkhennerisch der wór irgend ebbes heheres onn wór aach in da Kersch onn enda Gemän dädig. Die änzische  Bó-urehe-iser, so rischdisch med Sche-ier on Stall wóre de Hiwwilsebb, E-isebe-ise onn Grämersch. De Hiwwelsebb wór de enzisch med Päär ónn Dragdor. (De Dragdor wór noch med Hòlzvagaser) (Das „o“ bei Holz wird ausgesprochen wie bei Hohl).

E päär Famillie hórre aach Vieh onn e bißje Landwärdschaft. Dad wóre die Berschmannsbó-ure. Die hann off da Grub órrer da Hedd geschaffd, die Fra-u onn die Kenner hann en da Haubdsach die Äwed em Stall ón offm Feld geschaffd. Berschmannsbó-ure wóre E-isebe-ise, Grämersch, de Fännand (der wór awwer be-i da Bahn), de Bondwellm onn off da anner Strósese-id  wóre Gärwasch. Die me-ischde  Famillije horre awwer e Geis onn Hingele.

Die He-iser wóre änfach engerischd. De Abtredd wór em Gaarde. So vill wie e-isch wääs wór frieher e bestemmder Abstand zumm Hó-us vórgeschrieb onn besonnerscht zum Petz. Petze wóre in da ganz Stróós kän. Wie die He-iser gebó-ud wór senn eß schon e Wasserläärung geleed wór.

Dad Abdreddhe-isje wór so ungefähr e Meder mol e Meder, enne e Hòlzsetz med em e ronde Loch med em Deggel. De Dach wór nó henne abgeschräschd on med Zischele gedeggt. Die Hòlzdier hód me-ischdens e Loch in Herzjesform. Die alde Ze-irunge senn verschnebbeld on am me  Naal em He-isje vór hennerlisdische Zwegge offgehonk wór. Hennerm He-isje wór e Grub die wór med Brerrer abgegedeggt. Die Hennerlassenschaft eß dann als Purrel en de Gaade getraa wór. So als Dinger. Dad eß me-ischdens em Wender gemach wór, dad had dann ned so gestungg onn wór dann en da Blanzze-it so we-id vagang.

Badezemmer had wahrsche-inlisch nur de Pinkhennrisch gehaad. Gebaad had ma Samschdaachs en da Kisch orrer en da Wäschkisch en a Wäschbidd. Mansche hórre aach die Furrerkisch dófór. Om die Bidd eß dann e Bedduch gehongg wór. Die Wóch iwwer eß nur Kadzewäsch am Wasserstän gemachd genn. Spärer kund ma aach en da nó-u School baare. (Dó wóre Dusche on Baarewanne, dó had ma 30 orrer 50 Frang bezahld.)

Die äldschde He-iser hann nur äner Wasseraanschluß gehaad onn der wór en da Kisch anstell von a Fenschderbangg. Dad wór nur e Graane med me  Wasserstän o-us Gusse-ise wo emailliert wór. Dad Wasser von däm Bägge eß wie schon gesaad änfach en die Renn gelaaf.

Die Ge-isebo-ure hórre dad Vieh em Unnergeschoss unnergebrong. Dad Ha-u for ed Vieh hórre die unnerm Dach. Dad had aach noch die owwere Zemmer em Wender warmgehall. Mir onn annere hórre aach noch e Ha-uzemmer, dad wór e Zemmer em Owwergeschòss wo ned ó-usgebó-ud wór. Mansche Kuhbo-ure hórre aach de Stall em Kellergeschoss. Die hann die Kieh  aach vór e Fuhrwerg gespannd, die hann aach misse de Bluuch onn die Eh ziehe. Die Geisebó-ure hórre we-ireschd  kä große Stigger, fór ed Gras eß ma dann grase gang, dad heischd ma had med da Sischel am Wäsch onn am Waldrand Gras abgeschnied, en Judediescher gepaggt onn offm Kobb hämgetraa.

Wie schon gesaad die meischde  Vaddere onn ällere Buwe hann off da Grub órrer off da Hedd gschaffd. Die senn dann off Schischt gang, Frie-, Meddaach- onn Naachdschischd. Dad heischd die muschde aach alsemól am Daach schlófe. Dó hadds geheischd: „Ehr Kenner gehen emól irgend wo annerschd hinn spille, uusa Babbe had Naachdschischd“.

 

Off die Äärwed senn die Le-id medem Zuuch gefahr. Die Ziesch wóre dóher gestubbde voll. Frieher wie noch kä Busse gefahr senn, senn die Arbeider vonn Urexweller onn sogar vonn Remmesweller zu Fuß nóó Wuschdwe-iler off de Bahnhof órrer direggd off die Gruub nó Geddelbórre gang. Dódórsch had zumm Be-ispill die E-isebe-ise Oma ihre Mann kennegelehrd, der vonn Remmesweller ó-us zu Fuß an ihrem Hó-us vórbe-i kòmm eß. Dad wääs e-isch awwer nur noch vomm heeresaan.

Drombler

Die Stróós eß degg von Päärds- onn Kiehfuhrwerge benudzd genn. Onn dó fälld jó emmer wad ab. Dad Abgefallene hann dann mansch Le-id fóór Gaardedinger gehóll. Dó had be-i Lingse äner gewohnd, der wór glääwisch Gefängniswärder off da Lerschesflur enn Saabregge, der eß med me Ämersche onn me Schebbsche dórsch die Stróós gang onn had de Mischd offgesammeld. Dóhär hód der de Name „Drombler“. Die kuchelronde Abfäll vom Vieh nennd ma be-i uus nämlisch „Dromble“.

Schlierebahn

Em Wender wór die Stróós e beliebde  Schlierebahn. dad eß dann vom Engelsebb bis zum Schoosie gang. Gestra-ud eß nedd wór, ed senn jó aach kó-um Audos gefahr. Audos hann awwer aach e scheen Schlierebahn bladdgefahr. Wenn de Schnee noch denner wór, senn die Waggestän wirrer ró-us komm, wad die Schliere stäärg abgebremsd had. Ówens senn dann aach vórallem äldere bis späd in die Naachd gefahr. E ronner gefahr onn roff maschierd, dad wór manschmól wie e Velgerwannerung. Ma had manschmó 5-6 Schliere aananner gebonn. Óm eerschde had dann äner med Schliddschuh gere-id.

Kennerspille

Ómens emm Duschdere hamma Vastobbel gespilld. Dad wór dómóls noch bessa ze mache, we-il ed meh Vastobbelmeeschlischkääde genn had. Dó wór be-i Gärwasch e Stabel Bruchstän so stigga 3×5-6 Meder onn zwe-i Meder in da Heh. Gärwasch hórre aach noch e Schobb wo e Bluuch, e Waan, onn e Eh abgestelld wóre. Owwe unnerm Dach wóre Brerrer offgehongg. Be-i uus wór der halbzugeschuddne Stänbruch. Dad Vastobbelspill eß so gang: De eerschd eß abgezehld genn, däne Spruch wäs e-isch nimmeh, jerefalls eß äner ó-usgesucht wór der wo had misse zuhalle. Zuhalle eß so gang: Ma had sich an e Mó-uer órrer an e Baam gestelld de aarm aangewinggeld vór die A-ue gehall on gee-e die Mó-uer gelehnd. Dann had ma geruuf: „Äns ,zwe-i, dre-i, vier Eckstän alles moss verstäggt senn, henner mir dó gild ed ned, äns, zwe-i, dre-i jeddz kómm ich.“ Dann eß die Suchere-i lóss ganng. Had ma äner gefonn dann had ma däne aangetibbd onn der eß dann ó-usgeschied. Wenn äner ó-us se-inem Vastägg, ohne dass a gesien wór eß an die Aanschlachstell  komm eß, dann had der e Pungd gemachd. Die Aanschlaachstell wór dó, wo der wo had messe suche, had messe zuhalle. Emm Sómmer hann mir aach med Drellesse gespilld. Dad wór e Hòlzdeng enn Keeschelform med Relle onn an da Spedz e Naal. Der eß dann med em me Sääl vonn a Geischel omweggeld wór. Dann had ma ganz schnell am Sääl gezóh, dass a sisch of em Bórm gedrähd had. Dann had ma vasuchd med meh Geischelschläsch däne emm Drähe se halle.

Em Sòmmer hann mir aach Gliggerte gespillt. Gliggerte dad wore ronde Kuchele aus Lähm, Eise órrer Glas. Dad eß dann so gang: Off me äwene Plädz wo ma e Ke-ilsche mache kund, hat ma so e Ke-ilsche gebuddeld, hat so zwe-i Meder dóvon e Strich gezóh und had sich dó offgestellt. Dann had ma versucht e Gliggert in dad Ke-ilsche ze werfe. Nadierlich eß dat net emmer gegleggt. Also de Geschner der had dann als zwädder geschmess. Awwer zuerscht musst jo feschgeleed genn wer zuerschd werft. Der Erschde war jo emm Nódääl. Wenn ma zum Gliggertespille gang es had ma schonn geruf: „Spille ma Gliggerde leddschd.“ Ma kund sich dann dad ledschde Werfe sischere. Ed eß aach feschgeleed genn, wiffel Gliggerte ma ensedse durft. Wenn Gliggerte be-im Werfe denäwe gang senn da kund ma die med em me Dó-umeschnibbser en dad Ke-ilsche schnibbse. Dad Werfe ònn Schnibbse eß emmer abwechselnd gang. Wer am meischde enn dad Ke-ilsche geschnibsst had kònnd sich all hòlle, ònn hòd gewònn. Wie dad wór med da Wärdischkäät von dänen E-ise- ònn Glaskuchele ge-eniwwer Lähmkuchele wääs e-ich nimmeh. Vielle-icht had ma nur z.B. än Glaskuchel geje 5 Lähmkuchele getó-uschd. Hó-ud kinnd ma dad nimmeh spille, ed gift kó-um noch gestammde Lähmblätz an da He-iser.

Die Stróós wärd nó-u geteerd

So en da foffzischer Jóhre eß die Stróós dann geteerd wór. Die Firma Sinewe  ó-us Ne-inkerje eß med a Kehrmaschinn kómm onn had dad lóss Ze-isch zwische däne Wagge eró-us gekehrd. Am unnergrond eß nix gemachd wór. Die hann dann änfach driwwer geteerd. Die Stróós wór nóher gladd. De Teeriwwerzuuch eß med a Dambwalz feschdgewalzd wór. Dad wór noch e rischdisch groß Walz vom Zettelmeyer von Konz be-i Trier. Dó wór extra äner debe-i wo dad Fe-ier naachts angehall had. Der hód dó en däm Bó-uwahn gehó-usd. E-isch kann me-isch dódraan noch gudd erinnere, we-il be-i däne Arbeider äner debe-i wór wo mir von Bliese noch kannd hann. Dad wór de Friedel vom Bersch. Der wór aach noch med uus we-idlääfisch verwandt. Me-i Modder hód ne fór ed Meddachesse engelaad, er wór aach komm. Dómóls hann se aach off da lings Stróseseid e dórschgehend Renn gemachd. Dad wóre Randstän onn stigga foffzisch Zendimeder brääd Renn ó-us Blaschderstän. Die hann mir als Kenner jere Samschdaach misse kehre onn ed Graas ó-us da Fuche ró-usmache. Dad wóre emmerhinn stigga honnerd Meder. Die Ääwed wór ned äärisch beliebd.

Audos onn annere Fahrze-ische

Wie mir nó Wuschdwe-iler komm senn, hód noch käner e Audo, de Fäänand hód e Modorad. Emmas Buuwe hann spärer Wesbas gridd onn noch spärer Grämschnittscher, dad wóre die gläne Rennold Audos. Däm Schne-irer Bädda se-i Hubberd hod e Lambredda, dad wór wie die Wesba e idaljenischer Modorròller. De Bodderwelm hód e NSU Quiggli, me-i Stiefvadder hód e Saarperle, dad wóre Mobbetscher. Dónóh had än Famillje nó da anner e Audo gridd. Hó-ud senn enn jerer Famillje än bis zwe-i Audos, ó-user Nóber, de Gerwer Toni der had käns meh. Der lehnd sisch ens be-i se-ine Kenner wenn a änns bró-uch.

Emm Hiwwelsebb se-i Bladdefrònd

Wie e-isch end  1. Schuljóhr gang benn, had dad Hó-us vom Hiwwelsebb e nó-u Frond gridd. Onn zwar Bläddscher. Mir hann ofm Hämwäsch däne Bladdele-er off däem hohe Gerischd zugeluud. Die hórre mól e gudd Äwed geschaffd, die Bladde senn hó-ud, nó iwwer foffzisch Jóhr unverännerd noch draan awwer ed wohnd käner meh em Hóus.

Kansel onn Stänerood

Enn da foffzischer Jóhre eß aach off da Kanzel onn om Stänerood gebó-ud genn. Dad senn zwa-i Stróóse die wie Flidsche vonn da Heinrichstróós nó rechts abgehn. Die Bó-uherre off da Kanzel hann die nodwennische  Stän off da Bó-ustell am Horsch hennerm eischendlische Bó-ublätz gebroch. Die hann e ganz Massion Määsele Zwe-ispedz onn Ke-ile gebró-ucht.

De Kiefer onn se-i Feldschmidd

De alde Kiefer, me-inem Stiefvadder se-i Vadder so zesaan me-i Stiefoba, der hód noch so e ald Feldschmidd. Med der had a däne Hó-usbóuer ihr Wergze-ische scharf gemachd. Die  Feldschmidd dad wór so e Geräd ó-us E-ise, so hoch wie e Disch, seschzisch mól seschzisch Zendimeder. en da Medd wór dann e Fe-ierstell, so dre-isisch mól dre-isisch zendimeder. Dó eß vonn unne Lofd engeblóós wór. Drunner had nämlisch e Exó-uschder  gehongg, der med me Bedal aangetrieb wór eß. Mir durfte alls e mól off Kommando dad Bedal dräre. De  Kiefer Vadder wór dómóls schon em Paasion.

 

Nó-u Stróós nó-ue Läärunge

Enn da seschzischer Jóhre eß die Stróós dann von unne roff nó-u gemachd wór. Dómóls eß aach die Wasser-, Gas onn  die Telefonläärung nó-u gelehd wór. Se hann dómóls aach die Kansel onn de Stänerood ò-usgebó-ud.

Stróósebäm

Vórhin hann e-isch von da Bäm an da Stróós geschwädsd. Die wóre  da Gemän onn emm reschelmäsische Abstand bis ann de Wald am Hänebórre geblanzd. Dad wóre Obsdbäm, Äbbel, Biere, onn Queddsche. Die Gemän had die Bäm med däm Obsd  jed Jóhr em Herbschd  vesta-id. Die Le-id hann vonn däm Obsd, wad se ned so gess hann, end werra  Viez, Schnabbs órrer Laxem gemachd. Dad Obsd wór aach gudd vór de Kuche.

Laxemkóche

Dad Laxemkóche wór faschd e „Gesellschaftliches Ereignis“ hó-ud däd ma off Nóude-idsch saan e „Event“. De Laxem eß en däne große Famillje als bre-iswerder Brodoffstrisch en große Menge gekóchd wór. Dófór had messe de kupferne Wäschkessel herhalle. Degger eß dad ganze aach em Fre-ie gemacht wór. De Kessel hód e Gestell óus E-ise. Unnedrunner eß Fe-ier angefang wór. Die Quedsche órrer Biere senn geschnebbeld, endkärd onn med Zogger em Kessel gekochd wór. Dóbe-i had emmer misse gerierd genn, dass nix aangebrand eß. Dó hód ma so e Deng óus Hòlz, e Paddel med me abgewingelde Still. Wenn de Laxem dann fääddisch wór, eß a in Glesser gefilld genn. Mir als Kenner senn dann hämgelaaf onn hann uus Brodstigger gehóll. Med däne durfde mir dann de Kessel ó-uslegge. We-il ned jed Famillje e Kessel gehaad had, had ma sisch gejese-irisch gehòlf. Be-i so äner Agtion wóre emmer e Hó-ufe Le-id.

Hó-usschlachdung

So ähnlisch wór dad aach wenn e Schwe-in geschlachd wór eß. Dann eß meischdens de „ Kleine Schorsch“ komm (der wór Mädzjer, had awwer irgendwoannerschd geschaffd). Die hann dad Schwe-in mem Hammer dodgeschlaa, abgestoch, en da Muhl gebriehd, onn die Borschde abgeschaabt, an a Läädder offgehongg onn glän gemachd. Dann had de Schorsch Bludd- onn Lewwerwórschd gemachd. Ó-us däne gebladzde Wäärschd onn da Kochbrie hads dann noch Wórschdsobb genn. Dad Fleisch eß en Glesser engekóchd wór, órrer ma hads gesolberd fór spärer Schinke ze mache. De Bludd- onn Lewwerwórschd onn aach die Schingge senn  em Rauchhe-isje (meischdens em Owwergeschoss vom Hó-us) geraucht wór. Dann had sisch dad alles besser gehall. Mansche Le-id (E-ich kann misch an E-isebe-ise erinnere) hann aach alsemól e Schwe-in ó-usgeha-u. Dann eß dad Fleisch verkääft wór. De  Schellemann der aach gle-ischze-irisch Schetz wór, eß dann dórsch ed Dorf gang onn had dad bekannd gemachd. Ma kund zu däm angegennene Ze-idpungd be-i däne bedreffende Le-id Fleisch onn Wórschd kääfe.

Die Medz

Normal hann die Le-id ihr Fleisch onn Woórschd be-im Medzjer kääfd. Allzu degg eß dadd ned vórkomm, so änmól enn da Wòch. Zu Aanfang wór nur de Busch (Andreas Kessler) med se-iner Mädzjerei dó. Der hód aach noch e Wäädschafd näwedraan, direggd an da Barriere. Spärer had de Groß Oswald (E-isch hód zeerschd Alfred geschrieb, dóó war awwer de De-iwel lóss) so e klän Vakaufsstell fór Fleisch onn Wórschd enn se-inem Älderehó-us offgemachd. Vórhär wór dó die Buddsch dren. Onn dann spärer hat de Reinberjer noch e Metz offgemachd, dó hód der Oswald awwer schon zu.

Die Buddsch

Die Buddsch wór braggdisch e Milschsammelstell. Dó hann die greßere Bó-ure die Milsch die se ned direggd vakääfe kunde onn ned selbschd gebró-ucht hann, abgenn. Die Milsch eß dann ann die Mòlgerei gang z.B. enn Èbbelbórre. Ma had dann dófór Geld órrer Naduralie wie Bòdder onn Käs gridd. Die mehschde Bó-ure hann ihre Bòdder awwer noch selbschd gemachd. Wie gesaad wór die Buddsch be-im Großjäb em Hóus. Dad eß die reschde Dobbelhó-ushälfd gejeniwwer vomm alde Spretzehó-us. Zeleschd  wór die Buddsch enn däm äldschde Schoolhó-us, dad wór dann däne Heggmanns, reschds näwem Busch. Die hann dó aach E-ier, Käs, Bodder onn Milsch vakääfd. Frieher wór enn jerem Dorf e Budsch onn alle päär Derfer e Mòlgere-i. Hó-ud giffds em ganse Saarland kän meh. Dó kemmd e Tanggaudo ó-us em Hunnsregg onn helld die Milsch direggd am Hof ab.

De Schellemann

E-isch hann vomm  Schellemann geschwädsd der hód also zwe-i Ääwede. Der had als Schetz de Wald, die Wiese  onn die Felder bewachd. Däm hódde se e Uniformskabb genn, dass ma ne erkenne kund. Er had misse offpasse, dass käner Hòlz órrer annere Sache kló-ud onn dass käner dórsch die Wiese onn Felder lääfd. Die zwäädd Ääwed wór med da Schell dórsch ed Dorf ze laafe onn en da Ha-ubdsach amdlische Bekanndmachunge unner die Le-id ze brenge. Ma kund däne aach fór brivade Sache, geje Bezahlung nadierlisch, ennspanne. E-isch wääs noch wie dad de Stró-use Hannes gemachd had. Die amdlische Sache mussda enn Hochde-idsch läse. Dó driwwer hórrer mól gesaad: „Ich hab mir die hochdeutsche Sprache so angewöhnt ich kann sie nichtmehr losse.“ Der Leddschde ó-us der Zunfd wór de Stró-use Josebb. Dad med däm Schellemann eß dann so gang: Der had so alle foffzisch Meder órrer wo e päär He-iser zusamme wóre  hingestelld, had med se-iner Schell e päärmól ló-ud geschelld. Dann senn die Le-id and Fenschder gang órrer senn vór die Dier komm. Dann had de Schelleman se-i Stiggelsche vórgeläs onn eß dann wirrer gang.

Debbischhännler

En da foffzischer Jóhre senn aach efdersch Hó-usierer dórsch die Strós gezóh. Tibbisch wóre en da Frankeze-id die Moggscher, die hódde die Scholler voll Debbische, ed wóre meh so kläne Läufer. Die Nordafrikaner hann dann dórsch die Stróós geruf: „Debbi-e, Debbi-e, Debbi-e,…..“. Die Le-id wóre Marroganer die enn Franggreich gewohnd hann. Dómóls wóre jó die Gränze nó Franggreich off.

De Mann med däm Dórschziehgummi

Nó-em Griesch wóre die Le-id ned so re-isch  onn dó hann änische sisch e bissje Mummes dezu verdiend. Dó wór äner der eß med  me handbetriebene Rollstuhl komm. Der had Knebb, Dórschziehgummi, Nórele on so Ze-ich verkääfd. Der Mann hód vom Griesch die zwe-i Bän ab bis an de Owwerschenggel. Däm se-i Fahrze-isch  hód hinne zwe-i Rerrer onn vóre änns.  Med zwe-i Hewwele had der dad Fahrze-isch angetrieb. Aan däne Hewwele wóre Drähgreffe med däne had a gelengd. Dad Vorrerrad wór so e Meder vór se-inem Sedz. Zwische Sedz onn dem Lenggdengs hód a so e Kaschde wo a se-i Ze-isch drenn hód. E Läärrerdegg had die Waar vór Wend onn Wärrer geschidzd. Er hód emmer Läärrergläärer aan, e Läärrerkabb onn e Läärrerjubbe. Wie e-isch Jóhre spärer feschdgestelld hann, eß der vonn Nó-u  Bubbach här komm, dad eß e so e Strägg vonn Stigger ne-in Kilomeder, onn dad med me Ròllstuhl.

Die Schärmflegger

So änmól emm Jóhr senn die Schärmflegger dórsch ed Dórf gang onn hann kabuddne Schärme enngesammeld. Die hann se dann enn so änem Kerwewaan gefleggd onn nommó zeregg gebrong. Hó-ud eß e nó-uer Scherm billier wie e gefleggder.

De Schäreschle-ifer

Ab onn zu eß ach e Schäreschle-ifer kòmm. Der hód se-i Fahrrad med me Schle-ifstän ó-usgerischd. De Schle-ifstän wór vórm Längger. Aangetrieb eß der vón da Bendale ó-us wór. Dad Fahrrad eß dófór off e Stänner gestelld wór. Die Le-id kunde die Schäre onn Messer dó schle-ife lósse.

De Lòmbegrämer

Die Lòmbegrämer senn aach effdersch kòmm, e-isch glääb die eerschde nóem Griesch die senn noch med me Päärdsfuhrwerk kòmm. Die hann ned nur Lòmbe gesammeld, die hann aach E-ise onn anneres Medall medgehóll. Wemm ma ebbes abgenn had, had ma e Debbsche órra e Teller gridd. Dad Ze-isch hódde die en me Regal wo med Stroh ó-usgefilld wór. Die hann dann be-im dórschfahre geschelld onn gerufd: „Lumpen, Alteisen, Metalle“.

Wudze Walder

Die Glänbó-ure die hann jó aach Schwe-in gemäschd. Sälwer zischde wòllde die die nedd. Die Färgele hann se be-im me Färgelshännler, der wo dórsch die Stróóse gezóh eß, kääfd. De „Wudze Walder“ von Derminge ( E kórz Ze-id wór der en Wuschdwe-iler, wie a med m Gore Gisela verhe-irad wór) eß noch med me Päärdsfuhrwerg kòmm. Dad wór e  ard  Kudsch med a Ladefläsch. Vóre iwwer da kläne Rerrer wór e Seddsbangg. Dóhinner off da Ladefläsch, so stigger färzisch Zendimeder hoch wóre die Färgele. Dódriwwer wór a Blaan. Rònderòm wore Gidderstäb ò-us Hòlz dass Viescher aach Lòft gridd hann. Annere Hännler senn schonn  med me Audo kòmm. Die hódde „Peschos, Rennolds orrer Citrins“ med a Bredsch onn a Blaan. Die A-udohännler wóre vonn Alsweller órrer Bliese. Vonn Saarwellinge wór aach äner komm, der hód e dre-irerrerisched Audo, die wóre glääwisch vonn da Firma Tembo órrer vonn Goliad. Me-i Großvadder onn me-i Urgroßvadder, die aach vonn Bliese wóre, hann aach med Färgele onn annerem Vieh gehanneld. (en Bliese had ma die „die Steeser“ genannd).

De Hahnehannes

Med da Hinggele wór ed so ähnlisch. Die Le-id hann sich als e mól junge Hinggele kääfd, om sisch die Mieh med m ó-usbriehe se spare. (Dad he-ischd gebriehd had emmer noch die Glugg.) Mansche hórre aach kä Hahn órrer hórre kä Hinggel wo òff da E-ier sedze geblieb eß. Die junge Hinggele had ma Pille genand. Wenn dann de „Hahne Hannes“, der wór glääwisch ó-us Bildstogg, med se-inem Handwähnsche zesamme med se-iner Fra-u kómm eß, had der geschelld onn geruf „ Hahne, Hinggele, Hahne ,Hinggele…….“. Die Le-id hann dann Pille, Sobbehinggele órrer Hähnscher fór se bróre be-im kääfd. Die zwe-i hórre off ihrem Wähnsche Dróhdkäfische  wo die Viescher drenn wóre. Dad Wähnsche wór so e Handkarre wie ma se faschd en jerem Hó-ushald gehaad had.

Debbeflegger órrer Poodscher

Enn da foffzischer Jóhre senn ab onn zu die Debbeflegger dórch ed Dorf gang. Die hann sisch dórsch schelle med a Handschell bemärgbar gemachd. Die hórre e Handwänsche debe-i  onn hann Debbe ó-us E-ise, die meischdens emallierd  onn ann vamaggde Stelle dórschgeroschd wóre, medgehóll. Unne emm Dorf hórre se ihr Laacher offgeschlaa. Dad wór näwe däm Hó-us gejeniwwer da Mill. Dad  Hó-us stedd hó-ud  nimmeh, do gedd die Stróós jedzd vórbe-i. Dad eß so ungefähr wo hó-ud dad große Miedshó-us stedd, ann da Gre-izung fór iwwer die Bahn. Die hann e Fe-ier aangemachd, enn so änem Ke-ilsche, hann die Debbe onn e Leedkolwe waarm gemachd. Omm die Lescher enn däne Debbe eß alles geschmirscheld wór, dass dad Leedzinn aach halle kund. Dad wór nadierlisch ebd se heiß wóre. Dann hann se e nasser Labbe enneren geje dad Loch gehall onn hann von ó-use Leedzinn driwwer laafe gelóssd onn hann dann medem Leedkolwe nógeschaffd. Dass dad Fe-ier gudd heiß wór eß hórre die e Handblósebalsch. Dann hann se em e Wasser bóddisch bròwierd ob dad alles dischd wór. Aanschliesend hann  se die Debbe nommó be-i die Le-id gebrong onn hann kassierd. Der Debbeflegger wo dómols kòmm wór, wór, sovill e-isch wääs Idaljener, der hód noch sei Frau-u onn Kenner debe-i. E-isch menn e-isch hädd däne Jóhre sprärer mól enn Wemmedsweller gesiehn. Annsche-inend harra dó  gewohnd.

 

De Óddweller Schórsch

Ò-ußer däne Hännla eß aach noch äna med Mussigg komm, dad wór de Óddweller Schórsch. E- isch glääb der wór aach von Óddweller (Ottweiler). Der hód e De-iwelsge-j ónn e Ziehamrieme ónn e-ich glääb der hód aach noch e Móulge-j wo am Ziehamrieme med som-e Gestell feschd gemachd wór. Der had dann vór da He-iser gespilld ónn had aanschließend die Grósche óffgesammeld die em die Le-id zugewórf hann.

Padde  Frenz med em E-is

Nedd ze vagesse eß aach de  „Padde Frenz“ der sòmmerdaachs med se-inem schwadse Citrin dórsch ed Dorf gefahr eß  onn von se-inem Be-ifahrersedz ó-us Isolierbehälder E-is verkääfd had. Padde hann off da Gass e Bäggerei gehaad onn hann dad E-is selbschd gemachd.

Ed  E-ispeddersche

Unne offm Schoosi, schräsch gejeniwwer vomm Góre Madda. Had de Schwenne Pedersche (Peter Klein) gewohnd. Der had am Enn vonn da fäärzischer Jóhre aach E-is gemachd onn vór se-inem Hó-us unner da Lenn vakääfd. Dad Vakääfe had meischdens se-i Dochder ed Erika, dad wór dómóls noch e jung Määre, iwwernomm. Ed Erika eß jedezd 80 Jóhr genn. Die hann dómóls noch kä rischdische E-ismaschinn gehaad. Die hann die E-ismasse med Stangee-is vonn da Bróuere-i onn Salz zum gefriere gebrong. E-iswaffele wóre aach noch rar, manschmó had ma dad E-is en Babierscheffjer gridd. De Peder wór em ganze Dorf als „E-ispeddersche“ bekannd.

Millabfuhr

E Millabfuhr hads en da foffzischer Jóhre ned genn. Dann fród ma sisch wad hann die Le-id med däm Abfall gemach? Eerschdens hann die Le-id wenier Abfall gehaad. Zwääddens eß e Dääl em Kischeherd órrer em Owe  verbrand wór. Enn da Geschäfde eß vill ó-us große Behälder en gläne Tuude órrer Debbscher (die had ma medgebrong) abgefilld wór. Wäschpòlwer wór en so kläne Päggelscha, dad glääbd hó-ud käner meh. Weggeschmess had ma  faschd nix. Ó-us allem kund ma noch ebbes mache. Fór die Äsche ó-us em Owe hódde die He-iser e Äschekó-ul, dó hann aach die kläne Kenner ihr klän onn groß Geschäfd hin gemachd. Wenn die Gruub vòll wór, had ma dad ganze Ze-isch en Gaade órrer off ed Feld gebrong.

Die Wasserläärung

Fór die Wasserversorjung wór schonn e Wasserläärung dó. Dad Wasser wór ó-us ra Quell ganz owwe em Dahl vomm Seelbach. Vonn da Quell bis zumm Bassing off em Stockbersch eß en da foffzischer Jóhre e nó-u Läärung geleehd wór. We-il die Gemän dómóls schonn kä Geld gehaad had, eß dad ó-ushewe vonn da Gräwe en a Ard Frohnäwed gemachd wór. Jerer Hó-ushald had misse so stigga fenef Meda Grawe ó-ushewe. E-isch wór medm Vadder, der wór wie schonn gesaad em Paasion, änmól dóhinn schaffe. Wahrsche-inlisch kund ma sisch aach fre-i kääfe wenn ma dad nedd mache wòlld órrer ned kund. Die Wasserversorjung vonn da Gemän wór nedd emmer ó-usreischend  we-il zumm Be-ispill die Kansel ned vill diefer geläh had wie de Bassing, onn em Sòmmer die Quell vomm Seelebórre wenier Wasser gebrong had. Dó eß ed als e mól emm Hochsòmmer vórkomm, dass mir kä Wasser hórre. Wad ham ma gemachd? Mir hann uus Wasser med Ämere ó-us da Só-una von a Quell geholl. Dó senn all Le-id, ó-us da Stróós, die kä Wasser hórre hin gang. Sogar die Bó-uarbeider die am Nassebesch enn Possees Wies die Villa gebó-ud hann. (Nadierlisch nur dad Wasser zumm Drengge.) Also Wasser wór bis off die heiße Daae em Sòmmer emmer ó-us da Läärung kòmm.

Schlossersch onn ed Lissbedd 

De Gläängróóm fór Hó-us onn Garde hann mir enn dre-i Geschäffde kääfe kinne.

Om Hof be-i da ald School hod e Schlosser se-i Wergstadd onn se-i Geschäfd. De ald Leischd wór vonn da Gemän ó-us vór dad Wasserrohrnedz verandwordlisch. Ma had die Famillje Schlosssasch órrer Lissjes (Leist) genannt. En ihrem Laare kund ma onn kann hó-ud noch alles kääfe ó-user Läwensmiddel. Dad Enggelsche vom alde Leischt, ed eß jedds ach nimmeh so jung, so omm die 70, had jedzd wahrsche-inlisch de dollschde Laare enn Sied-Westde-idschland. Dad had alles, Ersadztuude fór alde Groonle-ischder, Purrelschebber, Wäschbrerrer, Nääl onn Schró-uwe, Schliere onn Äbbelbrescher, Sägg onn Fußmadde, Sammeltasse onn Trobbefänger fór Kaffeekanne, Schubbkarre onn Heiliebiller onn alles wad ma sisch enn der Richdung dengge kann.

So ähnlisch wór dad aach be-im Lissbeth. Däm se-i Mann de Steins Hein (Heinrich Maas) wór aach e mól Rohrmeischder. Nódäm a dad Hó-us vomm Hiwwelneggel kääfd hód, had se-i Fra-u, ed Lissbedd, dad Geschäfd med däne E-iseware aangefang. Wie de Hein dann gestórb wór, had dad Lissbeth dad Hó-us vomm Felde Kaddsche se-inem Buub, Rudolf, kääfd onn had dad Geschäfd dóhin gemachd. Wie dad Lissbedd dann älder wór, hadds dad Geschäfd offgenn. Se-i Buub, de Heiner had jeddzd emm eerschde Hó-us e Heizungsfirma. Ed Gädda, die Tochder had dad friehere Felde Hó-us, onn hads unne an de Schlegger vamied. Owwe wohne Kurde drenn. Dadd dredde Geschäfd wór de Groon (Croon) die wóre enn däm Hó-us wo jedzd de Doggder drenn eß. De ald Groon Hód e Schmidd näwem Hó-us, dó had der aach noch Päär onn Kieh beschlaa. Se-i Fra-u ed Anna had aach so e E-isewarehannlung betrieb. Mir hórre mól e Sóuergróudsdebbe dord kääfd. Spärer had de jung Groon e Schlossere-i offgemacht. Onn anstadd däm E-isewaregeschäfd hann se eWäädschafd betrieb. Die wór dórd wo hó-ud däm Doggder se-i Behannlungsre-im senn. Dó wo jedzd dad Waardezemmer eß wór dad E-isegeschäfd. De jung Groon had dann Bleide gemachd onn alles eß droff gang. Dad Hó-us had dann die Gemän kääfd. Wie dann de Winn als Doggder komm eß, had der dad Hó-us vonn da Gemän abkääfd.

Die Gasläärung

Ó-user da Wasserläärung wór noch e Gasläärung en da Stróós verbuddeld. Faschd en jerem Hó-ushald wór e Gasherd. Enn mansche He-iser had ma noch die Gasläärung fór die Lambe gesiehn. Se-id ed Strom genn had, senn die Lambe awwer nimmeh med Gas betrieb genn. Dad Gas eß vonn we-irer her kòmm onn zwar vonn Kokere-ie, die dad Gas zu me Gasomeder omm Hoschderhof, nadierlisch iwwer Fernläärung, geliwwerd hann.

Elegdrisch

De Strom eß iwwer e Läärung, die iwwer die He-iser gang eß, zu däne änzelne Hó-ushalde kòmm. So eß ed hó-ud noch. Vill Elegdrogeräde hórre die Le-id dómóls ned. Dó wór haubdsäschlisch  dad Lischd,  seschzisch Wadd Biere, e Radio, de beriehmde Volgsempfänger. De ganz ald Hiwwelsebb wór mó off Besuch onn had brahlersisch offgezeehld wiffill Modore er em Hó-us had. Hó-ud had e normaler Hó-ushald noch meeh Modore wemm ma so alle Kische- onn Gaardegeräde dezuzehld. Die Stróósebele-ischdung had ó-us heggstens fenef Lambe bestann.

Die Groß Wäsch

E Wäschmaschinn hann die Le-id noch ned gehaad. Dó wór mondaachs de große Wäschdaach dó eß vórher die Wäsch enn a groß Bidd enngeweischd genn, emm Kessel gekocht, med Kärnsääf off em Wäschbrääd geschrubbd wór. Dann ó-usgewäschd  onn off da Wäschele-in em Gaade gedroggeld wór. Mansche Le-id hann aach vaschiedene Wäschstigger off da Wies noch gebleischd. Wie die Reggliererung vomm Saarland zu De-idschland wór hann uus die Vadreeder ó-us em Reich (So hann mir dómols die Bundesrepublik Deutschland genannd.) braggdisch iwwerfall. Die wòllde uus Elegdrogeräde vakääfe, die wuschde dass die franzeesische onn saarlännsche Geräde wo mir vórher gridd hann, de-ierer wóre. Die hann enn ganze Kolonie em Oschderdal off Zeldblätz gehó-usd. Dó hód me-i Stiefvadder mól e Widz med änem gemachd. Der wólld e Wäschmaschinn vakääfe. Dó sääd me-i Vadder er häd än die wär schonn 49 Jóhr ald onn däd noch einwandfre-i gehn. Die wóld der Vadreder emól siehn. Dó had me-i Vadder geruf: „ Maria komm mól e ró-us dó well dich äner siehn.“

Tälefon

Tälefon hann nur änzelne Le-id gehaad. Die Läärung eß vom Schoosi an Maschde off da reschds Stróósese-id hoch gang.
Wenn de Nóber e Tälefon hód, dann had ma däne in dringende Fäll beläschdischd. Manschmól eß de Nóber, med Tälefon, aach als Nachrischdeiwwerbrenger benudzd wór. So hód Biehle Thea uus die Nachrischd vom Dod von me-inem Stifvadder iwwerbrong, wie der 1964 en Ielinge em Grangehó-us gestorb wór.

Geschäfde

Geschäfde hórre mir kän en da Stróós. Die näggschde Geschäfde wóre off em Schoosi. Zueerschd wór dó dad „Góre Madda“, dad hód Kolonialware onn Brod, se-i Mann, de Markus onn se-i Buub, de Alfred hann enn däm Geschäfd gehòlf. Wobe-i die zwe-i Männa näwem Geschäfd e Friesierlare hórre, die hann da Männer de Bard rasierd onn hann ne die Hóór geschnied. Dad Madda had se-i Brood vomm „Schirra Bägger“ gridd. We-em Brood onn we-il dad Madda so gedradschd had, hann mir liewer be-im „Hilda“ kääfd, dad hód Brood vonn „Padde“. Dad had uus besser geschmaggd, ed wór stärger gebaggd. Däm Hilda se-i Mann, de Pidd hód näwem Lare, der em Keller vonn däm Hó-us wór, e Schne-irerwergstadd. Däm Hilda se-i Geschäfd wór stigga fenef  He-iser we-irer wie dad vomm Madda awwer off da anner Stróósese-id. Obwohl dad em Keller wór, eß ma von da Haubdstróós iwwer 3-4 Tridde en dad Geschäfd kòmm. Selbschdbedienung wór dómóls noch ned bekannd. Zogger, Mähl onn Salz eß off de Gramm enn spedze Tuude abgewóh genn. Häringe senn ó-usm Faß verkääfd genn. Dad saarlännisch Wäschpolver, Hexim, Cora onn Valan (die Waschmaschine in der Tüte) senn enn gläne Päggelscha verkääft wór. Ó-user däne Geschäfde wóre noch meh em Dorf. Die had ma aach Kolonialwaregeschäfde genannd. Dó wór noch die Muddi, unne rechds am Gagri (Pastor Schulz Straße) Dann wór noch änns e Päär He-iser näwem Busch. Ann Bäggereie wór ó-user däm Schirra onn Padde (Engel) noch Millersch (Guthörl), die hórre noch e Wädschafd debe-i.

Ed Kònsòm

Òft senn mir aach enn ed Kònsòm kääfe gang. Dad wór iwwer da Bahnerbregg em Hó-us vonn  da Famillie Klein. (Schwenne Bärda) Dad wór e Genossenschaftsgeschäffd. Dad Gebäude stedd hó-ud, 2004, noch gena-u so dó wie 1950. Ed stedd nadierlisch läär. Awwer vórhär wór de Kònsòm  be-i Kuhne em Hó-us, dad wór zwe-i He-iser we-irer wie ed Schwenne Bärda. Em Kònsóm kund ma Genossenschaftsmitglied genn. Dó had ma e päär Frange ennbezahld dófor had ma am Enn vomm Jóhr off die Kaafsomm e Vagiedung gridd. Die hann vór jeere Kaaf e Quiddung geschrieb, die ma dann gesammeld had.

Hannel onn Handwerg

Emm Dorf wóre dre-i Bäggere-ie, stigga seggs Geschäffde die Lääwensmiddel verkääfd hann, e Schuhmacher, dre-i E-isewarehannlunge zwe-i Schre-inere-ie, zwe-i Glembnere-ie e Schmidd e Wääner, vier Fuhrunnernehmer med Obbelblitz.

Wädschafde 

Enn da Stróós  wór kä Wädschafd. Vadorschd eß awwer käner. Dófór wór de Bägger órrer wie ma noch gesaad had Millasch, de Busch (Kessler) der hód noch e Mädzjare-i, de Gladz (Glatz) em Egg und spärer de Groon onn de Friedrich am alde Spodblädz, dó.

Frieseer

Wie schon gesaad wór be-im „Gore Madda“ de Margus onn de Alfred als Frieseer dädig. Mir wór e emmer be-i de „Gnaaf“ (Peter Knaf) gang. Der hód se-i Sallong emm Hó-us vonn se-iner Schwiermodder, däm „Felde Dodd“. Dad eß dodd wo ma iwwer die ald Bregg an da Ill zumm Bahnhof gedd, reschds näwem Schlegger.

Geldgeschäffde

Enn da foffzischer Jóhre had ma fór se-i Banggeschäffde endwerrer nó Ielinge gehn misse órrer be-i de Lehrer Reggdewald (Recktenwald) enn ed Hó-us. De Reggdewald had dad nääwehär gemachd, onn hód se-i Hó-us enn da Waldstróós. Spärer wór dann e rischdisch Filiale enn Groonehó-us (Wo jedzd de Doggder onn de Zahnarzd drenn eß)

Flaschebier

Awwer zeregg enn die Heinrichstróós. Gedrängge hann mir flaschewe-is be-im Hans Anna om Schoosi, Rischdung Derminge kääfd. Eischendlisch wór dad schon Derminge, die Ordsgrenz wór nämlisch dat Flessje. Spärer kònd ma be-im Hilda em Wohnhó-us enn da Stróos Geträngge grien. E-isch benn efdersch fór me-i Vadder e Flasch „Beggersch“ onn  e Flasch Waldmeischder Limo kääfe gang. Dad Limo wór nadierlisch fór uus Kenner.

Ielinge

Texdilze-isch onn Schuh ham ma en Ielinge kääfd. Dó eß ma meischdens zu Fuß hinn gang. Enn Ielinge wóre aach zwe-i Kinnos dó senn mir sònndachs nó da Aandachd hinngerannd, die Ze-id wór emmer gnabb.

Saarfranzose

Wie mir nó Wuschdwe-iler kòmm senn 1946/47 wóre mir als Saarlänner fór die ó-usem Reisch, die Saarfranzose. Mir wóre bis 1959 werdschafdlisch an Franggreisch aangeschloss, onn hòdde Frangge als Geld. Ed had sogar Saarfrangge genn.

Die Poschd

Die Poschdstell wór be-i Schliggersch nääwe da School em Egg. Die Briefe had de Poschdkuurd erom getraa. Däm Kuurd se-i Fra-u ed Lissje, had die Äärwed em Biro gemachd.

Hochze-id

Wenn jemand en da Stróós gehe-irad had, dann eß dad Bró-udpaar med se-ine Gäschd nadierlisch zu Fuß en die Kersch gang onn wirrer häm. Dó hann mir Kenner Stróósesperre enngerischd. E-isch kann me-isch noch draan erinnere, dass de Gärwersch Kaal me-isch onn annere aangestelld hód (allän kund da dad ned) fór e Sääl ze spanne. Wie de Emmas Gerhard Hochze-id hód  hann mir dad dann aach an da Stróós be-i uusem Gaade gemachd. Wie die Brozession med däne Hochze-irer kòmm eß, hann e-ich off äner Stróósese-id dad Sääl feschdgehall, wer off da anner Se-id wór wääs e-isch nimmeh. De Kaal had enn da Medd vomm Sääl Geld vonn däm Bró-udpaar onn vonn da Hòchze-idsgäschd kassierd. Wenn äner bezahld hód kund a dórschgehn. Be-i mansche Hòchze-ire wóre awwer meh Sääler gespannd. Dad enngesammelde Geld eß dann unner die Helfer verdääld wór. De Kaal, der wór schon äller wie mir, be-i der besaade Hòchze-id harrer uus  gena-u sovill Geldstigger genn wie er hód. Mir wussde jó ned dass uuse Gelstigga wenier Werd wóre. Mir hódde so Aluminiumminze von änem bis fenef Frang.

Kenddääf

Dómóls hann die Le-id aach noch Kenner gridd, onn die senn dann, wie enn Wuschwe-iler faschd all, kadolisch gedääfd genn. Dad eß dann sonndachs nòhmeddachs nó da Ahndachd, wo mir als Schòòlkenner hann misse e nenn gehn, gemachd wór. De Padd onn die Gód hann dann Gudsjer (meischdens Schó-umgudsjer) iwwer die Kenner geschmess. Die Kenner hann dann weje da Gudsjer emmer nó da Ahndachd biss e halb Stònn waarde misse. Wenned so we-id wór dann eß dad Geschubbse onn Gerangel lóss gang. Wie dad Drudel gedääft wór eß, 1947,
hann mir vór ihrem Hó-us gewaard bis die ó-us da Kersch komm senn.

Die School

E-isch benn bis enn die sibbd Glass enn die alde Schoolhe-iser gang, enn da eerschd, zwääd, säggsd onn sibbd emm Egg, an da Poschd onn enn da dredd, virrd onn fenfd off em Hof . Die He-iser hórre je nur zwe-i Sääl. Deswee hann mir enn Schischde School gehaad. Emmer wòchewe-is moijens órre meddachs. Enn da achd Glass wór dad nó-ue Schoolhó-us schonn fäädisch, onn do senn mir enn dad Hó-us an da Kersch gang. Mir große Buuwe hann noch misse, órrer dirfe, be-im Omzuuch med da bängg helfe.
Enn da eerschd Glass hórre mir de Lehrer Schorr, dad wór der med däm Stefdekopp. Der had enn da Stróós zumm Störkelbórre e Hó-us gebó-ud gehaad. Enn da zwääd Glass hórre mir de Sander, der grad nó-u aangefang hód. Enn da dredd hórre mir dad Fräulein Riehm ó-us Lebach, dad spärer awwer enn junge Jóhre schonn gestorb wór. Enn da virrd hórre ma die Niesen, die be-im Pinkhennerisch gewohnd had. Enn da fenfd wór de Sander wirrer draan. Der hód be-im Schmidds Maria gewohnd, wo a aach se-i Fra-u kennegelehrd had. Enn däne lädschde Glasse hórre mir de Fischer, der hód be-i Alde enn da Jäärstróós gwohnd onn had spärer ed Schre-inersch Eva gehe-irad.

Die Kersch

Die Le-id enn Wuschdwe-iler wóre gudd kadolisch, aach die ó-us da Heinrischstróós. Dass äner evangelisch wór, kann e-isch misch ned erinnere. Die Le-id senn faschd all sònndachs enn die Kersch gang. Dó wór e Friemess, e Hohamd onn omm zwe-i nohmeddachs Aandachd, Christenlehr órrer ann hohe Fe-ierdae e Feschber. Wad e Stress. Dómóls wór noch de ald Paschdor Schulz am Rurer, der had noch an die Bibel geglääbd wie se geschrieb wor. Nix Evolution onn so.

Beärdischung

Nadierlisch senn aach Le-id ó-us da Stróós gestorb. E Leischehall hads dómóls noch ned genn. Die Dòòre senn emm Hó-us offgebaard wór. Dó had ma misse e Zemmer  ó-usró-ume  omm de Sarsch dódren offzestelle. Omm de Sarsch eromm senn Kerze onn Blume offgestelld wór. Be-i offenem Sarschdeggel kunde die Verwande onn Bekannde sisch däne Verstorbne  nommóh aanluuhe. An dre-i Owende vor der Beerdischung eß ómens omm de Sarsch erom vonn Verwande, Bekannde onn Nóbere de Rosegranz gebäd genn. An da Beärdischung eß de Paschdòr med da Méssdiener zu Fuß  an ed Ho-us kòmm. Vórm Hó-us eß de Sarsch enngesänt genn. Dann hann die Sarschträer, dad wóre Männer ó-us da Nóberschaffd, däne Sarsch off de Dòrewahn gestelld. De Dòrewahn eß vonn zwe-i  Päär gezóh genn. Dómóls hódde Steins, be-i da Poschd, de Dòrewahn. Die Le-id hòdde e Sterbverein gegrind, med däne Be-idräsch senn die Koschde fór de Dòrewahn onn fór de Dòregräwer gedeggd wór. Wenn die Beärdischung off em Keiob vórbe-i wór senn die Verwande onn Bekannde zumm Le-ischdembs enngelaad wór. Dad wór dann enn a Wärdschaffd. Dad eß manschmó enn die reinschd Gaudi ó-usgeaard.

Die Ääwed

Bis jétzd hann e-isch ha-ubdsäschlisch iwwer die foffzischer Jóhre vazéhld. Omm e allgemäner Enndrugg se grien well e-isch noch ebbes aanhänge.
Die Männer hann haubdsäschlisch off da Gruub órrer off da Hedd geschaffd. Änzelne wóre wo e-isch wääs, off da Bahn órrer Poschd, wie e-isch schonn erwähnd hann, wór äner Wärder emm Kiddsche, e annerer wór off da Baggstänfabregg.

De Fluchspordverein

Enn da sibbzischer Jóhre wór de Fluchspordverein off se-inem Hehepunggd. Die hann enn da verlängerd Heinrischstróós owwe am Kiehkerjob onn Schache e Seeschelfluchblatz offgebó-ud . Aangefang had dad med da Schuschders Buuwe. E-isch nemme mó aan, dass de Nobberd, der Pilod be-i da Bundeswehr wór, onn aach Hubbschró-uwer geflóh had, die Dre-ibgraffd wór. Däm Nobberd se-i Brurer de „Gigges“ wór be-i da Poschd onn wór aach teschnisch begabd. Amm Enn vonn da seschzischer Jóhre hann die Schuschdersbuuwe med me selbschdgebó-ude  Säälzuuch die Seeschelfliescher hochgezóh. Die Säälwenn wór vonn em Modor aangetreib der vonn em Ammi Stróósegre-izer gestammd had. Dad ganze wór off e Bredschewaan offgebó-ud.  Dónóh hann se aangefang e Hangar ze bó-ue. Enn da sibbzischer Jóhre bis 1988 wór enn jerem Jóhr e Fluchdaach. Dó wór die Hölle lòss. Die Audos hann off da Wiese onn enn da ganz Heinrischstróós  bis off ed Schoosi gestann. Se siehn wóre Milidärhubbschró-uwer, Fallschermsprenger, Modellfliescher onn verschiedene Asse em Seschel- onn Modorfluch (meddlerwe-ile hód de Verein aach Modorfliescher zumm Schlebbe vonn däne Seschelfluchze-ische). Dó wór äner med me Dobbeldegger (Pitz Spezial) der  Loopings, Stotzfliesch onn Reggefliesch vórgefiehrt had. Die Reggefliesch had der so stigga 5 Meder iwwerm Bòrrem gemachd. Dad wór fór däne onn fór die Zuschauer gefährlisch. E-isch benn ó-us däm Grond aach nimmeh hin gang. 1988 wór de leddschde von däne Fluchdaae. Am selwe Daach wór be-i de Ammi enn Ramstein aach Fluchdaach onn dad schwäre Unnglegg. Se-id däm had ma be-i uus nur noch Fluchbladzfeschde vaanstald ohne die speggdaguläre Fóórfiehrunge. De  Schusder Gigges der aangaschierd em Verein tädisch wór, eß be-im Rebariere vonn se-inem Audo, enn da Garasch vonn se-inem Äldere Hó-us, tedlisch va-ungleggd. Dorsch Stre-irischkääde med me Bó-uer, vonn däm die e Wies gepaacht hórre, mussde se die Landebahn en e anner Rischdung schwengge.

Käldegräwer

Wie die Blaanieró-ube angefang hann, had ma Reschde vonn Keldegräwer gefonn. Ma had dann offiziell stigga zwanzisch Gräwer ó-usgegraab, dad wóre alles Brandgräwer. Nóh däm alles vonn däne Arschäologe offgenòmm wór wór, had ma nommó alles zugemachd. Dann konnde die Flieschere-i nommó lóssgehn. So wie ed jedzd ó-ussitt hann se awwer die Luschd amm Fliehe verlór. Ma sitt se nur noch ab onn zu med ihre Fluchze-ische. Effdersch sitt ma Ballongfahrer off däm Blätz starde.

Droddwar

Aanfang da sibbzischer Jóhre eß die Stróós ganz nó-u onn med Droddwar gemachd genn. Dó eß off änmól de Schmidt vomm Bó-uamd med se-ine Le-id offgetaucht onn hann so rodwe-ise Stägge enn de Garde owwerhalb vonn uusem Hó-us gestelld. Do had der Saddler, de Assi vomm Schmidt, gesaad dass dó ed Drottwar hinkäm. Dad wór dann direggd an uusem Hó-us vórbe-i, onn stigga 1,5 Meder off uusem Stigg. Die Gemän hód awwer off da Annerse-id noch genuch Blätz vór e Droddwar gehaad. Dó had me-i Modder die awwer gesche-ichd. Se hann be-i uus dann änfach kä Droddwar gemachd, anstadd die Stróós nó da Annerse-id ze valehe. De Gemänerad wór dó onn hód sisch dad angeluud. Wie e-isch be-i däm Schmidt enn Ielinge nógefród hann, wòlld der mir vazehle dass dad technisch ned machbar wär, die wóllde dad äwe ned. Onn jedzd geherd uus dad Droddwar. Dad heischd emm gesammde Bereich vomm friehere Kiefersch Grundstigg eß dad Droddwar briwad. E-ich hann me-ins selbschd geblaschderd, wad ma hó-ud noch an däne Wawestän sidd. Mir wär jó dad alles ägal gewehn, wenn mir hennerm Hó-us genuch Blätz gridd härre. E-ich hód nämlisch schonn enn ed A-u gefassd fór se bó-ue.

Baarewännscher 

Enn da achzischer Jóhre hód ma feschdgestelld dass enn da Stróos zu schnell gefahr wór eß, onn zwar dórsch däne Betrieb wo sisch dórsch de Fluchblatz ergänn had. Verkehrsberuhigung eß enn Mòre kòmm. Enn da Spordglause wór e Vasammlung, wo de Bürjermeischder Woll onn de Ordsvórsteher Alt debe-i wóre. Ma had beródschlachd wad ma mache kind. Huwwele senn schleschd be-i Granggedransborde onn va-ursacht Grach. Geschwindigkeidsbegrenzung off 30 Sache wär sowieso rischdisch onn dann noch ab onn zu abwechselnd lings onn reschds so Insele med em me Baam, kä Stre-ischer we-il die die Sischd vasperre. Gemachd  hann se dann so Baarewännscher ó-us stigga foffzisch Zendimeder hohe Beddongg Stän, die se noch vonn der Agtion an da Kersch zumm Dääl iwwerisch hórre. Awwer an e Päär Stelle hann se ó-user em me Baam tròtzdäm noch Stre-ischer hingesetzd. Be-i uus vórm Hó-us stedd e Rubinie órre aach Falsche Akazie genannd, unndrunner hann se Beinwell geblanzd. Dad soll e gudd Heilblanz senn, sidd awwer ó-us wie e hundsgewehnlisch Ungró-ud. De Baam be-i mir vórm Hó-us eß 5 mól so digg wie die annere, e-isch nemme aan dass der Wórzele emm Kanal had, onn dódórsch gudd gedingd werd.

Spazieregehn

Dó eß mir noch ebbes enngefall, frieher senn die Le-id noch meh Spaziere gang. Sonndaachs mójens, nó da Friemess senn die Le-id, an scheene Dae in de Wald Spadziere gang, die Heinrischstróos hoch en de Eichelgarde órrer unne dórch Dieschders Richdung na-uer Wesch, öffdersch ach an die Dieschderschwiese on we-irer an die Bursch. Die Bursch dad wóre die Mó-uerreschde von dem remische Landhóus, owwerhalb der Dieschderswiese. Die Wiese wóre da Famillie Engel, die hann se dann dem Fórschd verkääft. Hó-ud sidd ma nix meh devon, alles es offgeforscht wor. De Stäänerdswald wór ach schonn mól ed Ziel. Dó kund ma ach mól rondgehn iwwer die Jäärstroß onn ed Schoosie zerek. Mir senn ach schonn emól, am Hexehe-isje vorbe-i, bis off die Langfuhr gang. Also en da 50er Jóóre wór dó Sonndaachs e ganz scheener Betrieb, off dene Wääe. Mansche Le-id hann ach e Liddsche gesong. Hó-ud gehen die Le-id als e mól med ihrem Hond die Strägge. Die kómme med em Audo dó aan. 

Originale en da Stróóß 

Me-ich had dó e Fra-u dó droff aangeschwedzd, dass noch wad fähle däd, nó däm se dad vóredran schonn geläßt hod. Ebbes iwwerd „Nansches Kädd“. Dó senn mir awwer noch annere Le-id beigefall. Dad wóre dann dad Kädd, de alde Brachmann, de Bodderwelm, de Schirraneggel, de Stró-uße Matz onn vielle-icht noch de Hiwwelsebb.Fänge ma mól mem Nansches Kädd an: Dad Kädd wór e groß Fra-u, wór ned verhe-irad, had med zwe-i Brierer zesamme gewohnd. Dad Hó-us eß e värdel vonn däm Hó-us wo ho-ud die Famillie Leistenschneider drenn wohnd. Die Brierer vom Kädd dad wóre de Jäb onn de Hannes, die dre-i han sich Krämer geschrieb. De Jäb wór frieher verhe-irad und hód e Bub gehaad, der em Griesch gefall es. Se-i Fra-u wär gestórb gewehn. E-ich hann dene nur als behennerder Mann gekannd. Ma had gesaad er häd die Schlóófkrankhäd gehaad. Der eß am Stägge nur noch gedrebbelt.

De Hannes eß ma nur noch als großer schlanger Mann em Kobb. Dad Kädd had ma aach Ulanerkädd genannd. So ganz hell em Kobb wor dat sche-inbar ned. Ma had sich vazehld, dass ed Kädd die Uhrze-it ned abläse kund. Die Le-id hann sich es Spass dró-us gemachd dad Kädd emmer nó da Uhrze-id ze fróhe. „Kädd wiffel Uhr hamma dann?“ „Luu doch selwer de beschd doch näher draan!“ Ma had sich aach verzehlt dass ed Kädd an Faasend med a Ulaneruniform rom gelaaf eß, doher de Name. Ed hädd sich awwer ned alles gefälle gelosst, ed häd ach änem, der ed geärjerd hód, de Schärm om Kobb kabudd geschlaa. Die zwe-i Brierer sen vórem gestorb.

Enn se-ine ledschde Jóhre es ed med em Grerelisse Ern, Hansens Kath en de Wald spaziere gang.

In se-ine demende Vórstellungen had ed als e mól verzehld, dass im Wald em Mann nóhgestelld häd. Zu der Ze-id wóre noch meh äldere Fra-ue dó die be-ienanner ma-ie gang senn. Dad wór wie gesaad ed Kädd, ed Kath, ed Ern, ed Lamberds Berd, ed Schne-irer Beerda ónn frieher noch ed Bondberda.

De alde Braachmann had en däm Hó-us gwohnd wo zwische Grerelisse und Brelle gequedschd eß, ed zwädde Hó-us  iwwerm Kädd.. Se-i Fra-u hann e-ich nimme gekannd, die wór schonn dod. En däm Hó-us hat se-i Buub, de Neggel med se-iner Fra-u und se-ine Kenner, Oswald onn Liddi, gewohnd. Dann wór noch se-i Määre, wo mem Globbisch verhe-irad wor, med än orrer zwe-i Kenner dó. Dad Määre wór debressiv wór, onn es dann nóh Merzig komm. Aber de Braachmann had ma eigendlich nur besoff gessiehn wenner vom Busch orrer vom Bägger komm es. Der wór dann von unne bis owwe verbabbt mit alle meeschlische Ó-uschärunge.